De DocUpdate (10 juli 2017)
1. De Strijd Om Het Srebrenica Museum (vanavond op NPO2)
Ruim twintig jaar na dato zorgen de verwikkelingen rond de genocide in Srebrenica, en de rol van de Nederlandse Dutchbat-militairen daarin, nog altijd voor verhitte discussies. Bij het dorp in het voormalige Joegoslavië werden in 1995 zeker 8000 moslimmannen vermoord door Bosnisch-Servische troepen. En Nederland voelt zich daarvoor (mede)verantwoordelijk.
Kamp Westerbork en PAX hebben de opdracht gekregen om de 'wiedergutmachungssteun' die Nederland sinds de volkerenmoord heeft gegeven ter plaatse tot een passend eind te brengen met een expositie. Daarmee begeven ze zich in een politiek mijnenveld, waarbij er elk moment een explosief kan afgaan.
Want recente historie laat zich niet zomaar terugbrengen tot geobjectiveerde feiten. Elke belangengroep, van 'de weduwen van Srebrenica' tot Dutchbat-veteranen, heeft zijn eigen visie op die werkelijkheid. Binnen dat spanningsveld proberen de historici een verantwoorde expositie samen te stellen.
Dat betekent politiek bedrijven. De bewogen documentaire De Strijd Om Het Srebrenica Museum (54 min.) van Kay Mastenbroek laat zien dat dit, om Von Clausewitz nog maar eens te parafraseren, gewoon een voortzetting van oorlog kan worden. Met geheel andere middelen, verklarende teksten en illustratief beeldmateriaal bijvoorbeeld, dat wel.
2. Out Of Thin Air (Netflix)
IJsland in de jaren zeventig. Een andere wereld. Idyllisch. Kleinschalig. Onschuldig. Totdat twee mannen, met tot de verbeelding sprekende namen als Gudmundor en Geirfinnur, plotseling van de aardbodem verdwijnen...
Het land raakt in rep en roer en eist een verklaring. Een grootschalig onderzoek wordt opgestart. Dat móet resultaat hebben. Niet veel later worden er zes mensen worden gearresteerd. En de rest is geschiedenis.
De verzorgde documentaire Out Of Thin Air (84 min.) van Dylan Howitt reconstrueert met direct betrokkenen, waaronder enkele verdachten, en fraai gedramatiseerde scènes het politieonderzoek dat onder grote druk moest plaatsvinden en dat tot lange gevangenisstraffen zou leiden.
Maar, zo vraagt natuurlijk ook deze true crime-docu zich af, heeft de IJslandse politie de juiste mensen te pakken? Sterker: hadden ze eigenlijk wel mensen moeten oppakken?
3. No Burqas Behind Bars (dinsdag op NPO2)
Binnen de gevangenis zijn de hoofdpersonen van No Burqas Behind Bars (77 min.) misschien wel vrijer dan erbuiten. Als de Iraans-Zweedse documentairemakers Nima Sarvestani en Maryam Ebrahimi in 2010 de vrouwelijke gevangenen van de Takhar-gevangenis in Afghanistan bezoeken, heeft het land bijvoorbeeld net enkele jaren onder het juk van de Taliban achter de rug.
Deze indringende film, die werd bekroond met een Emmy Award, focust zich op twee gevangenen: Sara, die een gearrangeerd huwelijk heeft geweigerd. En Najibeh die een huwelijk vol geweld is ontvlucht. In hun nieuwe toevluchtsoord proberen ze hun verleden te verwerken en een nieuw leven op te bouwen.
Woensdag vertoont NPO2 overigens ook Prison Sisters (90 min.), een vervolg op No Burqas Behind Bars. In deze film, die ik zelf nog niet heb gezien, wordt Sara gevolgd als ze na haar vrijlating naar Zweden vertrekt en van daaruit op zoek gaat naar Najibeh.
4. Keep Quiet (Netflix)
Geen grotere fanatiekeling dan de bekeerling. Neem Csanád Szegedi, één van de leiders van de antisemitische Hongaarse partij Jobbik, die er plotseling mee wordt geconfronteerd dat hij Joods bloed heeft. Alsof PVV-ideoloog Martin Bosma ontdekt dat hij een islamitische grootvader heeft.
In Keep Quiet (92 min.) van Sam Blair en Joseph Martin maakt Szegedi niettemin moeiteloos de overstap van vertegenwoordiger van de extreemrechtse partij Jobbik en leider van de bijbehorende militie De Hongaarse Garde naar overtuigd lid van de Joodse gemeenschap én student van de Holocaust (die door zijn grootmoeder slechts ternauwernood werd overleefd).
Waar hij voor zijn onvrijwillige 'outing' gepassioneerd de nationalistische ideeën van Jobbik uitdroeg en zich in bedekte termen negatief uitliet over Joden, zet hij zich nu met evenveel overtuiging in voor het Joodse ideaal. Oprecht of opportunistisch? Die vraag blijft Szegedi de komende jaren zonder twijfel omgeven en drijft ook deze degelijke documentaire.
5. De klassieker: In De Schaduw Van Wimbledon (Andere Tijden Sport)
Hij is volgens eigen zeggen verwekt op de tennisbaan (al wordt dat door zijn moeder ontkend). Paul Dogger won in de jeugd regelmatig van zijn boezemvriend Richard Krajicek en maakte het in 1988 als zestienjarige toenmalig nummer één van de wereld Ivan Lendl nog behoorlijk lastig.
Het straatschoffie Dogger kon de weelde van het succes echter niet dragen. Terwijl Krajicek zich enkele jaren later op Wimbledon definitief de geschiedenisboeken insloeg, raakte zijn voormalige rivaal helemaal de weg kwijt.
In deze fijne aflevering van Andere Tijden Sport, In De Schaduw Van Wimbledon (28 min.), mag Paul Dogger nog eenmaal op het centre court aantreden.
Tot besluit...
Tot zover De DocUpdate van deze week.
Volgende week zeker aandacht voor de fraaie documentaire 0,03 Seconde van Suzanne Raes, een intiem portret van vijf Nederlandse topzwemmers die vorig jaar deelnamen aan de Olympische Spelen.
Afgelopen week is overigens de nieuwe on demand-website van de NPO gestart, NPO Start. Ter gelegenheid daarvan zijn deze maand enkele klassieke documentaires gratis te bekijken. Het zijn eigenlijk stuk voor stuk aanraders: Shoah, Grizzly Man, Stranded, Enron: The Smartest Guys In The Room, Man On Wire, Don't Look Back, The Act Of Killing en The Look Of Silence.
Op de website staat ook een film die kan worden beschouwd als de allereerste true crime-documentaire. In The Thin Blue Line uit 1988 probeert sterregisseur Errol Morris aan te tonen dat Randall Adams ten onrechte in de gevangenis zit voor de moord op een politieagent.
Als dat geen goede zomer wordt...
Gegroet,
Helmut
PS
HBO presenteert binnenkort een geautoriseerde documentaire over Prinses Diana, waarin ook haar beide zoons, de prinsen William en Harry, uitgebreid aan het woord komen.