De DocUpdate (17 februari 2020), met o.a. Leftover Women, DeWolff en Kobe Bryant
1. Who Killed Garrett Phillips? (vanaf maandag, om 23.25 uur, op Canvas)
Als de twaalfjarige Garrett Phillips op 24 oktober 2011 wordt vermoord in het Amerikaanse stadje Potsdam, heeft de politie meteen een duidelijke verdachte: de ex-vriend van Garretts moeder, Oral 'Nick' Hillary. Heeft de voormalige voetbalspeler, die inmiddels actief is als coach bij een naburige universiteit, de jongen van het leven beroofd omdat die de relatie met zijn moeder Tandy onmogelijk heeft gemaakt? Óf wordt Hillary vooral verdacht omdat hij zwart is, in een grotendeels witte gemeenschap?
Het is op zijn minst saillant dat één van de mannen die de ex-vriend in het vizier heeft gekregen ook een voormalige geliefde van de barkeepster Tandy Cyrus is: de lelieblanke hulpsheriff John Jones, die haar dus is kwijtgeraakt aan ‘a black man’. Deze constatering vormt de start voor een typische true crime-docu volgens Making A Murder-procédé, waarbij de filmmaker zich ogenschijnlijk aan de zijde van Nick Hillary schaart en de zaak binnenstebuiten keert.
De contouren van die exercitie doen inmiddels vertrouwd aan: een tot in detail uitgewerkte tijdlijn, geïllustreerd met opnames van het audioverkeer tussen hulpverleners en politie en beelden van de verhoren van Nick. En daarna een weerslag van de navolgende rechtszaak, ondersteund door interviews met de verdachte, rechercheurs, aanklagers, advocaten, ooggetuigen en familie van verdachte en slachtoffer. Alleen moeder Tandy, toch een sleutelfiguur in de tragedie, ontbreekt. Dat is ook echt een gemis.
De filmmaker van dienst is een heuse docucrack: Liz Garbus (Bobby Fischer Against The World, What Happened, Miss Simone? en The Fourth Estate). Het tweeluik Who Killed Garrett Phillips? (187 min.) komt desondanks langzaam op stoom, ook doordat het jongetje en zijn moeder wrang genoeg nooit meer dan figuranten in dit misdrijf worden. In het afsluitende deel, als in de rechtszaal de vraag schuldig/niet schuldig moet worden beantwoord, brengt Garbus de strafzaak echter alsnog naar een enerverende climax.
2. Het Vermoorde Theater (woensdag, om 22.50 uur, op NPO2)
Kunst dient sociaal-realistisch te zijn, verklaart de Russische Bond van Schrijvers in 1935. En het Joodse Staatstheater Goset uit Moskou, dat zich in de eerste twintig jaar van haar bestaan onledig heeft gehouden met kolderieke, uitbundige en absurde voorstellingen, heeft zich maar aan te passen.
In Het Vermoorde Theater (57 min.) schildert regisseur Frans Weisz met veel zwier, affectie en grote gebaren de opkomst en ondergang van het Jiddische theatergezelschap in de communistische heilstaat Rusland, waarin uiteindelijk elke vorm van frivoliteit, en vrijheid, rigoureus de nek om wordt gedraaid door de almachtige leider Jozef Stalin.
Die naargeestige geschiedenis wordt door Weisz verpakt in een uiterst theatrale vorm. Met de acteur Vincent van der Valk als het fictieve personage Nathan, assistent van de kunstenaar Marc Chagall, die tot zijn vertrek uit Rusland decors ontwierp voor Goset. Vanuit de coulissen schetst, duidt en becommentarieert deze Nathan de verwikkelingen in het theater en participeert er soms zelf ook in.
De gekozen vorm is erg dominant en werkt soms op de zenuwen, maar sluit tegelijkertijd ook prima aan bij de inhoud; het dramatische relaas van theater dat systematisch van zijn ziel wordt ontdaan. Waarna het daadwerkelijk om zeep wordt geholpen. ‘Wat moet je met hoop als er geen theater meer is?’ vraagt Nathan zich, als het doek is gevallen, vertwijfeld af. ‘Wat komt er na dit verhaal?’
3. Leftover Women (donderdag, om 23.10 uur, op NPO2)
‘Als je niet trouwt, is je geluk geen echt geluk’, krijgt de 34-jarige Chinese advocate Qiu Hua Mei tijdens een familieruzie toegebeten door haar zus. Ze is één van de zogenaamde Leftover Women (83 min.): nog altijd niet getrouwd en vooralsnog ook niet van plan om te huwen en kinderen te krijgen. En dat zint haar familie helemaal niet. Ze liggen er ‘s nachts zelfs wakker van. ’Ik maak me zorgen’, zegt vader. ‘Als mensen naar je vragen, weet ik niet wat ik moet zeggen.’ Moeder vult aan: ‘Het maakt je allemaal niks uit. Je doet gewoon je eigen zin.’
De gemoederen raken behoorlijk verhit. Niet gek: er is in China flinke sociale druk op vrouwen om jong te trouwen. Ook vanuit de overheid. Als gevolg van de eenkindpolitiek heeft het land een enorm overschot aan mannen. En dus proberen ze jonge, vrijgevochten vrouwen zoals Hua Mei en de twee andere hoofdpersonen van deze fijne observerende film, de 28-jarige radiopresentatrice Xu Min en hoogleraar Gai Qi, met alle mogelijke middelen aan de man, liefst met een goede baan en eigen huis, te helpen of houden.
Huwelijksmarkten voor ouders, erg directieve relatiebemiddelaars en blind date-evenementen van de overheid, geen middel wordt onbenut om de onwillige dames in het traditionele keurslijf te proppen. De filmmakers Shosh Shlam en Hilla Medalia slaan de ongemakkelijke, grappige en soms ronduit pijnlijke taferelen van heel dichtbij gade en vangen tevens geladen gesprekjes van hun drie protagonisten met familie, vriendinnen én dates.
Via hen belichten Shlam en Medalia de benarde positie van moderne Chinese vrouwen, die gewoon door te zijn wie ze zijn (geworden), ongewild voor de troepen uit lopen en zichzelf steeds opnieuw te weer moeten stellen tegen wie ze eigenlijk hádden moeten zijn. Totdat het een kwestie wordt van buigen, barsten of...
4. DeWolff In Europa (zaterdag 22 februari, om 23.05 uur, op NPO2)
Een cassetterecorder, een synthesizer en een drumsampler. Geen voor de hand liggend instrumentarium voor een band, die het liefst aan het eind van de jaren zeventig een strik om de toenmalige rockmuziek zou hebben gedaan, zodat die vervolgens eindeloos kon worden bewonderd. DeWolff, Limburgse geestverwant van klassieke supergroepen als Led Zeppelin en Deep Purple, wilde het ditmaal alleen eens anders doen. Niet zomaar album numero acht of negen afleveren. Ditmaal dus: géén gitaarversterker, Hammondorgel of drums.
Én schrijven en opnemen tijdens een Europese tournee. De dode uurtjes vullen. In de bus, kleedkamer of gewoon langs de kant van de weg. Met een brakke 4 sporen recorder, die voortdurend de geest dreigt te geven. Totale kosten: nog geen vijftig dollar. En heel veel bloed (nou ja!), zweet en tranen. Het resultaat, Tascam Tapes, ligt inmiddels in de winkel. DeWolff In Europa (59 min.) brengt de totstandkoming daarvan in beeld. Een tv-docu van Marcel de Vré, samengesteld uit maar liefst driehonderd uur beeldmateriaal dat de band zelf ‘on the road’ heeft geschoten.
De Vré houdt de lotgevallen van de rondreizende band en hun haperende opnameapparaat bij elkaar middels interviews met de gebroeders Pablo en Luca van der Poel en hun strijdmakker Robin Piso. Daar put hij wel wat enthousiast uit. Deze roadmovie is werkelijk dichtgeplamuurd met quotes. De opnames voor album numero acht of negen raken daarbij soms wat op de achtergrond, ten faveure van verzuchtingen van de DeWolffers, oude mannen in jonge lijven, over ‘de muziek van tegenwoordig’ en een tamelijk stereotiepe impressie van het tourleven, die uiteindelijk geen échte wanklank toelaat.
De geestdrift van de bandleden, en de drive waarmee ze ook de opnames voor die nieuwe langspeelplaat aanvliegen, vergoedt veel en geeft de hap-slik-weg tourfilm een aanstekelijk Kuifje In Europa-gevoel - en bezorgt de kijker vast zin om ze eens live te gaan zien.
In 2011 maakte Carin Goeijers ook al een film over de toen nog piepjonge retrorockband. De documentaire DeWolff werd vertoond op het IDFA en is nog altijd te bekijken op de website van de Limburgse regionale omroep L1.
5. De klassieker: Kobe Bryant's Muse (2doc.nl)
Een kleine drie kwartier eerder is hij geblesseerd geraakt. Gevolgd door cameraploegen strompelt Kobe Bryant in april 2013 op krukken de kleedkamer in. Een afgescheurde achillespees, zo lijkt het. De topbasketballer oogt verslagen. ‘Als iemand dit te boven kan komen, ben jij het', meent een journalist niettemin. 'Toch?' Bryant werpt zijn hoofd tussen zijn schouders. ‘Man toch. Shit.’ Even later heeft hij zichzelf al herpakt. Op de vraag of dit de grootste uitdaging uit zijn carrière is, antwoordt hij: ‘Maar het motiveert me. Dat voel ik nu al.’
Bij aanvang van de documentaire Kobe Bryant’s Muse (79 min.) uit 2015 hangt het einde van zijn lange, rijke loopbaan echter als een zwaard van Damocles boven zijn hoofd. Is de sportlegende op leeftijd (34) in staat om een blessure te overleven, die menige collega al de kop heeft gekost? Terwijl hij zich terug probeert te knokken naar een prominente plek in de NBA, doet Bryant tegelijkertijd het relaas van zijn leven en carrière. Aan het eind komen deze twee verhaallijnen logisch samen in een dramatische slotscène.
Kobe Bryant is een charismatische persoonlijkheid en interessante spreker en toont zich zeer openhartig en kwetsbaar in het centrale interview. Zonder gêne vertelt hij over ambitie, tegenslag, twijfel, woede én relatieproblemen (die volgens hem dramatische gevolgen hebben gehad). ‘s Mans intieme terugblik wordt door regisseur Gotham Chopra geïllustreerd met meeslepende beelden van zijn prestaties bij The Los Angeles Lakers. En tussendoor werkt Bryant dus, in stijlvol zwart-wit, aan zijn comeback na die ontwrichtende achillespeesblessure.
Deze autobiografie van de man, die het uiteindelijk lukte om zich bij zijn voorbeelden Michael Jordan en Magic Johnson te scharen, heeft natuurlijk alleen nog maar aan lading gewonnen door de dramatische gebeurtenissen op zondag 26 januari 2020, toen Kobe Bryant, zijn dertienjarige dochter Gianna en zeven andere passagiers omkwamen bij een dramatische helikoptercrash. Deze film houdt hem, op de één of andere manier, toch een beetje in leven.
+ Bioscooptip: Once The Dust Settles
Vanaf donderdag in de bioscoop: Once The Dust Settles. Het slagveld of rampgebied van nu is de toeristische attractie van straks. Wat gebeurt er als het stof is neergedaald? vraagt documentairemaker John Appel zich af. In deze bespiegelende film bezoekt hij drie voormalige rampplekken en onderzoekt wat de situatie en mensen daar met elkaar gemeen hebben: Amatrice (getroffen door een verwoestende aardbeving), Tsjernobyl (van de kernreactorontploffing) en Aleppo (strijdtoneel van de Syrische burgeroorlog). Hij presenteert zijn bevindingen als losse blokken. Het zijn eigenlijk drie films in één, met elk hun eigen hoofdpersonen. Trailer & bespreking op de DocUpdate-website.
+ Bioscooptip: Leonie: Actrice & Spionne
Vanaf donderdag in de bioscoop: Leonie: Actrice & Spionne. Zou ze Hitler werkelijk hebben ontmoet? Leonie kon smakelijk vertellen over hoe ze hem die ene keer het vuur aan de schenen had gelegd over de positie van de vrouw in het Derde Rijk. En ze was op dat moment in 1929, zo kon later worden nagegaan, inderdaad in dezelfde omgeving geweest als Der Führer. Voor hetzelfde geld had ze de hele anekdote echter uit haar duim had gezogen. Niemand die het wist of kon controleren. De hoofdpersoon laveerde voortdurend tussen feit en fictie. Was ze werkelijk actrice, schrijfster, (dubbel)spion, helderziende, meesterondervraagster en kampoverlevende geweest? Trailer & bespreking op de DocUpdate-website.
Tot slot
Tot zover de DocUpdate van deze week.
Verder wordt dinsdag de ijzersterke docu Satudarah - One Blood herhaald op NPO2. Bruce Springsteen: In His Own Words is woensdag op Canvas te zien. En de Vlaamse zender vertoont zondag No Greater Law.
PS
Als je geen nieuwsbrief hebt ontvangen (bijvoorbeeld omdat je spamfilter hem heeft onderschept), kun je altijd terecht bij het chronologische overzicht van alle nieuwsbrieven. Daar kun je ook de nieuwste DocUpdate vinden. Bedenk: zonder tegenbericht verschijnt er elke week een DocUpdate.
En mocht je inspiratie of achtergrondinformatie kunnen gebruiken, kijk dan op de DocUpdate-website, waarop ruim 850 documentaires, met kijklinks, zijn te vinden. Je kunt zoeken op titel, maker, thema en trefwoord.
Elke zondag bespreek ik in de nieuwsbrief de 2Doc Weekly actuele documentaires die je kunt bekijken bij de NPO en andere platforms. Schrijf je hier in.