De DocUpdate (2 oktober 2017)
1. Documentaires Gelijke Kansen In Het Onderwijs (deze week op NPO2)
In het kader van de Nationale Onderwijsweek zendt NPO2 deze week het positief ingestoken documentairedrieluik Gelijke Kansen In Het Onderwijs uit.
In De Witte Vlucht (52 min.) van Camiel Zwart staat vanavond de Nijmeegse Basisschool Het Octaaf centraal. De school ligt midden in een veelkleurige wijk en moet met lede ogen aanzien hoe blanke ouders hun kinderen vaak naar een school in een andere wijk sturen.
Directeur Roger Visser neemt daarmee geen genoegen en gaat op pad om zijn 'zwarte school' aan de ouder te brengen in de wijk. Hij is van harte welkom bij een aantal stellen die hun schoolkeuze nog niet hebben bepaald en die een positieve (en wellicht ook wat sociaal wenselijke) grondhouding aannemen tegenover Het Octaaf.
Daarbij is het wel jammer - en ook erg tekenend - dat de ouders die hun kinderen al elders hebben ondergebracht niet voor Zwarts camera willen verschijnen en hem alleen kort telefonisch te woord willen staan. Bang dat ze zullen worden weggezet als elitair of zelfs racistisch. Die scherpte had De Witte Vlucht soms wel een beetje kunnen gebruiken.
Je Mag Altijd Bij Me Komen (52 min.) focust dinsdag op Nezhlya, één van de 42 brugfiguren van de Belgische stad Gent. De van origine Bulgaarse vrouw onderhoudt het contact tussen haar basisschool De Toverberg en ouders die kampen met armoede, alcohol of aanpassingsproblemen. Voor iedereen heeft ze een warm woord en begripvolle blik in de aanbieding.
De aandoenlijke film van Julia Roeselers laat daarbij wel de nodige vragen over Nezhlya zelf onbeantwoord: waarom is ze eigenlijk vanuit haar geboorteland naar België gekomen en hoe houdt zij zich daar nu zelf staande, met twee kinderen (en ogenschijnlijk geen partner)?
Het is intussen geen geheim dat de filmmaakster wel brood ziet in de persoonlijke benadering van Gents brugfiguren, die ook in Nederland een nuttige bijdrage zouden kunnen leveren aan het zorgen voor gelijke kansen in het onderwijs voor iedereen.
Op woensdag wordt tenslotte Goed Terecht Gekomen In De Schilderswijk (43 min.) uitgezonden, een feel good-film van Reber Dosky waarin docent Eric van 't Zelfde wil weten hoe het verder is gegaan met de HAVO-leerlingen, van veelal allochtone afkomst, die hij ruim twintig jaar geleden in de klas kreeg.
Waar sommige bevolkingsgroepen in de Schilderswijk tegenwoordig lijnrecht tegenover elkaar lijken te staan, hunkeren de leraar en de dertigers die hij ooit begeleidde naar de verbondenheid die ze voelden in een tijd waarin niemand nog van Fortuyn of Wilders had gehoord.
'Hoe zorgen we dat we elkaar weer in de ogen kijken?', vraagt Van 't Zelfde zich op een gegeven moment hardop af. De zelfverklaarde oude mopperaar, die ook twijfelt aan het nut van zijn eigen leraarschap, komt uiteindelijk tot een hoopvolle slotsom: zijn oud-leerlingen hebben zich ontwikkeld tot mensen aan wie hij de wereld graag doorgeeft.
Eric van 't Zelfde stond enkele jaren geleden ook al eens centraal in een aflevering van Tegenlicht, genaamd Superschool, waarin is te zien hoe hij als hoofd van een school in de Rotterdamse probleemwijk Charlois het leven en perspectief van zijn kinderen probeert te verbeteren.
2. Time: The Kalief Browder Story (Netflix)
Ruim duizend dagen in de gevangenis, waarvan achthonderd in een isoleercel. Voor het stelen van een rugzak. Het overkwam de 16-jarige Kalief Browder uit The Bronx. Zonder dat er overtuigend bewijs tegen hem was verzameld, moest hij bijna drie jaar in voorarrest doorbrengen in de beruchte New Yorkse gevangenis Rikers Island.
De zesdelige documentaireserie Time: The Kalief Browder Story (258 min.) plaatst de persoonlijke tragedie van Browder, die principieel voor zijn recht blijft vechten, binnen z'n maatschappelijke context: het lot dat jonge zwarte mannen, die toevallig in de verkeerde buurt opgroeien, ten deel valt.
Te midden van eenoudergezinnen, jeugdbendes en etnisch profilerende agenten moeten zij zichzelf op het rechte spoor zien te houden. Met een beetje pech belanden ze echter al snel in het volledig verstopte rechtsysteem, waar het hen aan het geld ontbreekt om een goede advocaat in te huren of gewoon de veel te hoge borgsom te betalen.
En als je écht pech hebt, zoals de onfortuinlijke Kalief Browder, gaan de bendeoorlogen, drugshandel en corruptie achter slot en grendel gewoon verder en dreigt bovendien eenzame opsluiting als je uit arren moede eens door je remmen schiet (of daartoe door anderen wordt uitgedaagd dan wel gedwongen).
Regisseur Jenner Furst laat in deze aangrijpende, richting de war on drugs en Black Lives Matter-beweging uitwaaierende docuserie zowel direct betrokkenen als deskundigen aan het woord en belicht met hen het grote drama rond Kalief Browder, die een even dapper als tragisch 'poster child' van de Amerikaanse nachtmerrie is geworden.
3. De Verdediging (woensdag op NPO2)
Geen beter decor voor een documentaire dan een gerenommeerd advocatenkantoor. De elementen voor een spannende film dienen zich als vanzelf aan: aansprekende personages (zowel de strafpleiters zelf als hun cliënten), verhalen met een dramatische lading en altijd een spannende ontknoping.
Deze ingrediënten geven ook pit aan De Verdediging (165 min.), een ambitieuze vierdelige documentaireserie over het kantoor van de bekende strafpleiter Bénédicte Ficq, die woensdag start op NPO2. Regisseur Monique Nolte richt zich daarin op het dagelijkse werk van de advocaten en zoomt bovendien in op enkele aansprekende zaken waarmee zij zich bezighouden.
Fiq zelf voert bijvoorbeeld een rechtszaak tegen de tabaksindustrie namens een vrouw die lijdt aan longkanker. Haar kantoorgenoot Nico Meijering verdedigt intussen verdachte Dino Soerel die tijdens het geruchtmakende Passage Proces terecht staat vanwege vermeende betrokkenheid bij diverse liquidaties. En Leon van Kleef staat de president van motorclub Bandidos bij, die al een hele tijd huisarrest heeft.
Interessante materie, die gelikt en toegankelijk wordt geserveerd op prime time, zodat een groot publiek zich aan al die malheur kan verlustigen. Met de juristen van Ficq en Partners als een soort negenkoppige variant op The Magnificent Seven, die onder het motto 'de aanval is de beste verdediging' onvervaard ten strijde trekt voor z'n clientèle.
Aan mediagenieke advocaten geen gebrek in Nederland. Aan documentaires over hen natuurlijk ook niet. Zo maakte Max Moszkowicz vorig jaar bijvoorbeeld een veelgeprezen film over zijn omstreden familie, Wij Moszkowicz, en portretteerden Meral Uslu en Maria Mok enkele jaren geleden de Friese advocatentweeling Wim en Hans Anker, Anker & Anker.
4. Echoes Of IS: We Share The Scars (submarinechannel.com)
Deze webdocu is bedoeld als tegengif. Om de propaganda van Islamitische Staat (IS) onschadelijk te maken. De antiterrorismedienst NCTV heeft er een flinke smak geld in gestoken. En terrorisme-onderzoeker Beatrice de Graaf liet in NRC al optekenen dat ze sceptisch is over het rendement van die investering.
Echoes Of IS: We Share The Scars is geen traditionele documentaire, maar een verzameling verhalen van mensen, die tot in de kern van hun bestaan zijn geraakt door Islamitische Staat. Gezamenlijk belichamen ze vrijwel alle partijen die bij de strijd in Syrië betrokken zijn geraakt; de één moest door de oorlog zijn geboorteland ontvluchten, een ander is juist naar dat land vertrokken om aan de zijde van Islamitische Staat te vechten. Ook familieleden van strijders en slachtoffers komen aan het woord.
Op respectvolle wijze gaan ze de dialoog met elkaar aan in deze boeiende webdocumentaire. Zo nu en dan wordt het groepsgesprek onderbroken voor een fragment uit een van de portretjes van de afzonderlijke deelnemers. Die miniportretjes van ongeveer vijf minuten zijn ook los van elkaar te bekijken.
Het complete pakket werkt inderdaad als tegengif. Tegen gemakkelijke oordelen over mensen die zomaar worden weggezet als pak 'm beet terrorist, gelukszoeker of nabestaande. Maar of je daarmee niet alleen de eigen parochie maar ook de echte hardliners, aan welke kant van het politieke spectrum ze zich ook bevinden, kunt injecteren?
In oktober verschijnt deel 2 van Echoes Of IS, een maand later gevolgd door nog een derde deel.
Over de horror van Islamitische Staat, en de door hen vervolgde burgerjournalisten van het collectief Raqqa Is Being Slaughtered Silently, maakte Matthew Heineman (Cartel Land) dit jaar de ronduit indrukwekkende documentaire City Of Ghosts, die op dit moment in Nederlandse bioscopen draait. Gaat dat zien!
5. Long Shot (Netflix)
Een prominente rol in een moordzaak. Dat zal Larry David vast niet in gedachten hebben gehad toen hij begon aan het vierde seizoen van zijn comedyserie Curb Your Enthousiasm. Toch wordt de man, die samen met hoofdrolspeler Jerry ook de immens succesvolle sitcom Seinfeld bedacht, in 2003 plotseling benaderd door een advocaat.
De korte documentaire Long Shot (40 min.) van Jacob LaMendola reconstrueert op strakke wijze de zaak tegen Juan Catalan. De 24-jarige honkbalfan wordt beschuldigd van moord op een meisje van zestien, Martha Pueblo, dat getuige zou zijn geweest van een liquidatie.
Catalan en zijn strafpleiter moeten naarstig op zoek naar een alibi en belanden daarbij (virtueel) op de filmset van Curb Your Enthousiasm, die ditmaal is opgebouwd in het stadion van de Los Angeles Dodgers.
6. De klassieker: Beperkt Houdbaar (2doc)
Voordat ze zich nadrukkelijk in de Zwarte Piet-discussie mengde, hield Sunny Bergman zich in haar films vooral bezig met de rol en positie van vrouwen. Beperkt Houdbaar (2007) is de documentaire waarmee ze zichzelf (internationaal) op de kaart zette en die naderhand nog een soort vervolg kreeg met het scabreuze Sletvrees?.
De manier waarop ze die films maakte én vervolgens ook aan de man/vrouw bracht, met een grote rol voor haar eigen uiterlijk en beleving, raakte een gevoelige snaar. Sindsdien zijn er overtuigde Sunny-lovers en -haters en is de maakster zelf een soort van Bekende Nederlander
In Beperkt Houdbaar (60 min.) is de mix van moed en schaamteloosheid die haar (werk) kenmerkt alom tegenwoordig. Zoals in die spraakmakende scène waarin Sunny met gespreide benen wacht op het oordeel van de Amerikaanse plastische chirurg, die vindt dat er nog heel wat werk aan de winkel is om van haar vagina een Playboy-poes van te maken.
Een even vermakelijk als schrijnend tafereel dat een jaar later overigens nog een vervolg zou krijgen in de documentaire The Perfect Vagina, waarin Lisa Rogers de wereld van het volmaakte vrouwelijke geslachtsdeel verkent.
Tot besluit...
Tot zover Deze DocUpdate, met meer dan genoeg documentaires om de week door te komen.
In de volgende editie in elk geval aandacht voor het laatste seizoen van Feyenoorder Dirk Kuijt, vrouwen met erfelijke borstkanker en een omstreden Amerikaanse kijk op PVV-voorman Geert Wilders.
Gegroet,
Helmut
PS
Het Gouden Kalf voor beste korte documentaire is gewonnen door Snelwegkerk van Elsbeth Fraanje, een film die ik nog niet heb gezien. Zoals verwacht ging De Kinderen Van Juf Kiet van het echtpaar Lataster er met het Gouden Kalf voor beste lange documentaire vandoor. Nu alleen hopen dat Kiet in de media niet verder wordt uitgemolken tot ze een semi-Bekende Nederlander is, zoals eerder met Dennis van de dierenwinkel uit Schuldig gebeurde.