De DocUpdate (29 mei 2017)
1. Mommy Dead And Dearest (HBO)
Over sommige films moet je vooraf eigenlijk niets lezen. Deze opzienbarende true crime-documentaire over een bizarre moeder-dochter relatie met dodelijke afloop is zo'n film.
Mommy Dead And Dearest (82 min.) vertelt een verhaal dat jij niet meer wilt verlaten en dat jou ook niet meer wil verlaten. Waarvoor meteen een aloud cliché voor de dag mag worden gehaald: truth is stranger than fiction.
En daarmee is wat mij betreft nu alles gezegd. Ik zou vooraf niet eens onderstaande trailer bekijken, maar direct doorschakelen naar de film zelf (die bijvoorbeeld is te zien via Ziggo).
2. De Jacht Op De Match (vanavond op NPO2)
Vanavond vertoont NPO2 een documentaire van Hans Pool over de zoektocht naar de beruchte Utrechtse serieverkrachter. De Jacht Op De Match (89 min.) wordt verteld vanuit het perspectief van de rechercheurs en officieren van justitie, met bijzondere aandacht voor de inzet van DNA bij het onderzoek.
Intussen denkt filmmaker Pool hardop na over de maatschappelijke gevolgen van DNA-onderzoek en -gebruik; wat betekenen die voor onze privacy? Die regelmatig terugkerende voice-overs, waarmee de maker een soort Tegenlichtje lijkt te willen spelen, zijn het minst sterke deel van deze intrigerende documentaire.
Ze leiden een beetje af van de verbeten zoektocht van politie en justitie naar de man die Utrecht jarenlang in zijn gewelddadige greep hield en de manier waarop ze de verdachte, die na twintig jaar in beeld komt door een fietsdiefstal, uiteindelijk schaakmat proberen te zetten.
Want dat verhaal is boeiend genoeg en wordt in deze film ook prima verteld.
3. Burden (Netflix)
'Leonardo da Vinci. Vincent van Gogh. Pablo Picasso. Chris Burden.' In een zelfgemaakte promovideo uit 1976 plaatst Chris Burden zichzelf tussen de allergrootste kunstenaars uit de wereldgeschiedenis. Al is nooit iets wat het lijkt bij deze spraakmakende performance-kunstenaar.
De bruisende documentaire Burden (90 min.) laat zien dat zijn werk vrijwel altijd een pijnlijk, gewelddadig of sado-masochistisch karakter had. Zo liet Burden zich tijdens zijn opleiding eens vijf dagen opsluiten in een veeeel te klein kleedkamerkastje, werd hij als een moderne Jezus-figuur aan een Volkswagen gekruisigd en biechtte hij later in het openbaar een buitenechtelijke relatie op (waarvan zijn vrouw nog niet op de hoogte was).
Toch gaat Burden vooral de geschiedenis is als de man die zich, in het kader van zijn pièce de résistance Shoot, in 1971 voor de camera liet beschieten met een pistool. Een beeld dat aan hem bleef kleven, ook toen hij zich ging bezighouden met geheel andere kunst.
Deze scherpe en grappige film van Timothy Marrinan en Richard Dewey zoekt nadrukkelijk de vraag op of kunst pijn mag/moet doen. En waar o waar ligt eigenlijk de grens tussen kunst en gekte?
4. Bannon's War (woensdag op NPO2)
Achter elke Republikeinse president gaat een onvervalste Raspoetin schuil, die welhaast demonische krachten moet worden toegedicht. Zo liet Lee Atwater George H. Bush ooit het gemeenste campagnespotjes aller tijden uitzenden, fluisterde Karl Rove (ook wel Bush's Brain bijgenaamd) diens zoon George W. allerlei wilde oorlogsplannen in en zorgt alt-righter Stephen K. Bannon er tegenwoordig voor dat Donald Trump xenofobe muren optrekt voor moslims en Mexicanen.
Dat is althans de beeldvorming. Zo'n kwade genius achter de schermen spreekt natuurlijk tot de verbeelding. Óók van documentairemakers. En dus krijgen al die politieke poppenspelers hun eigen film. Zo waagt de gerenommeerde Amerikaanse documentairerubriek Frontline, van de publieke omroep PBS, nu een serieuze poging om Trumps meesteradviseur Steve Bannon te duiden.
Frontlines toon blijft daarbij zoals gewoonlijk zakelijk en neutraal. Dit portret van één van Amerika's meest omstreden politieke figuren, met bijnamen als President Bannon en The Great Manipulator, moet 't dus niet hebben van gepeperde meningen, smeuïge details en wilde theorieën. Of van de hoofdrolspeler zelf, want die spreekt zich zelden in het openbaar uit.
Met archiefbeelden en een keur aan pratende hoofden, zowel tegenstanders als medestanders, schetst Bannon's War (54 min.) een afgewogen beeld van de voormalige hoofdredacteur van de Amerikaanse Geenstijl (Breitbart), die wordt gezien als Trumps connectie met extreem-rechts en architect van diens (vooralsnog mislukte) moslimban. Daarmee worden tevens de politieke filosofie, methoden en idealen die schuilgaan achter de regering Trump in kaart gebracht.
5. Andere Tijden Sport: John Blankenstein (NPO)
Waarom werd scheidsrechter John Blankenstein op het allerlaatste moment van de Europa Cup I-finale van 1994 tussen AC Milan en Barcelona afgehaald? Die vraag staat centraal in de 101e uitzending van Andere Tijden Sport (30 min.). Was Blankensteins leven werkelijk in gevaar zoals de UEFA beweerde, werd hij misschien gezien als partijdig tegenover Cruijffs Barcelona óf wilde de Europese voetbalbond bij nader inzien toch geen openlijk homoseksuele arbiter?
John Blankenstein zelf wist het antwoord wel: zijn geaardheid had hem de finale gekost. De mannen die destijds de beslissing hebben genomen kunnen zich daar in Andere Tijden Sport echter niets meer van herinneren. Een brief met doodsbedreiging (uit de koker van Berlusconi's Milan?) zou de reden zijn geweest om Blankenstein en zijn nog altijd verontwaardigde grensrechters te vervangen.
Niet veel later maakte een te trage Coopertest een definitief einde aan de loopbaan van de geboren scheidsrechter, die getuige de beelden van zijn afscheidswedstrijd, Roda JC - Fortuna Sittard in 1996, nog wel enkele jaren had meegekund. Vooral het geluid daarbij is prachtig: Blankenstein als heer en meester, die korte commando's uitdeelt aan tierende en scheldende spelers.
Scheidsrechters bleken al vaker boeiend documentairemateriaal. In Kill The Referee worden bijvoorbeeld enkele arbiters gevolgd tijdens het Europees Kampioenschap van 2008. Behalve met een fluitje werden ook deze scheidsrechters uitgerust met een zendermicrofoontje, zodat is te zien én te horen hoe ze het hoofd koel proberen te houden, te midden van op zijn minst 22 heethoofden.
De Nederlandse documentaire De 13e Man van Martijn Blekendaal, te zien op de website 2doc.nl, portretteert drie amateurscheidsrechters die het hoofd zowel koel als boven water moeten zien te houden.
Nog even over homoseksualiteit: Andere Tijden keek dit weekend terug op een Roze Zaterdag in 1982, toen een demonstratie in Amersfoort volledig uit de hand liep. In Flikker Op! komen actievoerders aan het woord, maar ook twee Amersfoorters die destijds helemaal niets moesten hebben van al die homo's en lesbo's.
6. De klassieker: Hold Me Tight, Let Me Go (2doc)
Twee weken geleden zorgde de Nederlandse documentaire Ik Ben Geen Probleemkind, Ik Ben Een Uitdaging van Rolf Orthel voor emotionele kijkersreacties. Met vallen en opstaan probeerden de jongeren van een gesloten jeugdinrichting in deze film hun leven weer op de rails te krijgen. Ook de compassie en betrokkenheid van hun begeleiders sprongen daarbij in het oog.
Ik moest automatisch denken aan Hold Me Tight, Let Me Go (102 min.), een bijzonder indringende film van Kim Longinotto. Deze Britse documentairemaakster heeft inmiddels een uitgebreid oeuvre opgebouwd van veelal observerende documentaires, waarin ze als de spreekwoordelijke fly on the wall een ontwikkeling of proces probeert vast te leggen.
Longinotto is echt van de menselijke maat en heeft daarbij in het bijzonder oog voor de positie van vrouwen. In haar laatste film Dreamcatcher portretteert ze bijvoorbeeld een voormalige prostituee die haar voormalige vakgenoten uit de penarie probeert te krijgen.
Hold Me Tight, Let Me Go (2007) is één van haar indrukwekkendste films. Longinotto volgt enkele zwaar beschadigde kinderen van de Mulberry Bush school, die in hun oorspronkelijke schoolomgeving niet meer waren te handhaven. Met eindeloos geduld proberen de begeleiders deze schoppende, bijtende en spugende Probleemgevallen (nee: Uitdagingen) weer binnenboord te krijgen.
Tot besluit...
Zoals in de vorige DocUpdate al aangekondigd heb ik deze week de nieuwe docuserie The Keepers bekeken, maar dat is geen nieuwe Making A Murderer, Netflix's true crime-hype van even geleden. Schokkend verhaal, dat wel. Over seksueel misbruik van katholieke kinderen en de moord op een non. Het onderzoek naar die misdaden wordt echter uitgesmeerd over maar liefst zeven, behoorlijk rommelig opgebouwde delen van een uur. Daardoor vloeien het tempo en de spanning regelmatig weg. En de kijker blijft aan het eind, en daar ben ik persoonlijk echt allergisch voor, met héél veel losse eindjes achter. Kortom: valt niet mee.
Tot volgende week. Deel De DocUpdate gerust met familie, vrienden en bekenden. Hoe meer zielen hoe meer kijkvreugd. Alhoewel, vreugd... Echt vrolijk word je natuurlijk niet van bovenstaande films. Volgende week beter. Beloofd!
Gegroet,
Helmut
PS
Ik ben erg benieuwd naar een nieuwe documentaire over de ultieme playboy-voetballer George Best, die deze week op dvd wordt uitgebracht.