De DocUpdate (5 maart 2018)
1. Heaven Is A Traffic Jam On The 405 (YouTube)
De Oscar voor beste korte documentaire ging vannacht geheel terecht naar Heaven Is A Traffic Jam On The 405 (40 min.), een aangrijpende kleine film over de getormenteerde Amerikaanse kunstenares Mindy Alper die kampt met smetvrees, dwangneuroses en depressies en tussen de problemen door prachtige tekeningen, sculpturen en schilderijen maakt.
Ze voelt zich nooit gelukkiger dan in een file op haar vaste stukje snelweg, waar ze naar de auto’s en mensen kan kijken. Haar eigen kleine stukje hemel. In deze film van Frank Stiefel daalt ze ook regelmatig af naar haar eigen hel, waar innerlijke demonen (opgeroepen door haar vader en moeder?) een normaal leven vaak onmogelijk maken.
Deze docu blijkt gewoon in zijn geheel op YouTube te staan, zo ontdekte ik zojuist. Dus...
Nadat uitgesproken favorieten als One Of Us, Jane en City Of Ghosts vroegtijdig in het stof moesten bijten, was er geen gedoodverfde winnaar meer onder de vijf Oscar-nominaties voor beste lange documentaire. Vannacht heeft de jury niet gekozen voor mijn persoonlijke favoriet Last Men In Aleppo, maar voor Icarus (121 min.), waarover ik hier al schreef. En dat is overigens ook bepaald geen misselijke keuze.
2. Flint Town (Netflix)
Ooit waren ze met 300 politieagenten. Nu zijn er nog maar 98. Op niet minder dan 100.000 burgers. Er rijden maximaal 9 politieauto’s tegelijkertijd door Flint, Michigan om de stad in de gaten te houden, zo becijfert één van die 98 agenten. Ze geven zelf bovendien grif toe dat hun korps en de inwoners van Flint, dat al decennia tot Amerika’s gewelddadigste steden behoort, op voet van oorlog met elkaar staan. En dan blijkt ook het drinkwater in de stad nog eens te zijn vergiftigd met lood...
Een stad in nood vraagt om drastische maatregelen. De eerste vrouwelijke burgemeester Karen Weaver laat er na haar verkiezing in november 2015 geen gras over groeien en ontslaat direct de korpschef. De nieuwe commissaris, crimefighter Tim Johnson, krijgt de opdracht om de stad terug te veroveren. Met een speciaal samengesteld arrestatieteam bindt hij de strijd aan met de wild om zich heen grijpende criminaliteit. Dat is het uitgangspunt van de achtdelige documentaireserie Flint Town (334 min.) van Drea Cooper, Zackary Canepari en Jessica Dimmock, waarin enkele leden van het belaagde politiekorps worden gevolgd tijdens hun dagelijkse bezigheden. Intussen worden er, om de spanning nog wat verder op te voeren, elders in het land (dodelijke) aanslagen gepleegd op politieagenten.
Het is sowieso een 'hell of a job' voor het groentje dat recht van de politieacademie de straat op wordt gestuurd, de agente die het eigenlijk wel gezien heeft en wil overstappen naar de FBI, en haar vriend, een cynisch geworden smeris van de oude stempel, om politieagent te zijn in Flint. Op hun tenen lopen ze voortdurend achter de feiten aan, worden gedurig onder het vergrootglas van de Black Lives Matter-beweging gelegd en proberen intussen te voorkomen dat ze voortijdig opbranden. De camera kijkt mee terwijl de mannen en vrouwen in blauw patrouilleren, onderzoeken en arresteren in het door armoede en geweld geteisterde Flint. Conflicten met de plaatselijke bevolking liggen voortdurend op de loer. Hoe win je het gevecht om de stad, zonder dat die zijn ziel verliest?
Nee, die pet past echt niet iedereen, zo onderstreept deze serie, die thematisch sterk verwant is met de documentaire The Force (waarover ik enkele weken geleden hier al schreef), nog maar eens. Zeker omdat de geportretteerde politieagenten, vanwege dreigende bezuinigingen, voortdurend ontslag boven het hoofd hangt. Wie zijn ze nog als ze geen 'cop' meer kunnen zijn? Flint Town neemt ruim de tijd, dik 5,5 uur, om de kleine verhalen van die agenten op straat af te zetten tegen het grotere verhaal van een verscheurde stad, dat wordt verteld door plaatselijke verslaggevers, gewone (boze) burgers en de politiechef zelf. Binnen dat spanningsveld, tussen gloedvol verwoord beleid en de keiharde realiteit, kan de gewone diender het eigenlijk nooit goed doen.
De industriestad Flint in Michigan vormde ook het decor voor Roger & Me, de eerste documentaire van Michael Moore. Amerika’s bekendste documentairemaker startte zijn carrière in 1989 met een film over de desastreuze gevolgen van het besluit van autogigant General Motors om de fabriek in zijn geboortestad te sluiten. Met een camera in de aanslag ging Michael Moore op zoek naar GM's CEO Roger Smith om hem ter verantwoording te roepen.
3. Een Nieuwe Morgen (dinsdag, 22.55 uur, op NPO2)
Uit noodzaak geboren, maar toch. Je zou de ontwikkelingen in Tuindorp Oost kunnen beschouwen als een bescheiden experiment met de participatiesamenleving. Nadat het Utrechtse verzorgingshuis te maken kreeg met leegstand, opende het zijn deuren voor een veel jongere populatie: 41 woningzoekenden. Zouden zij hun plek vinden te midden van de hoogbejaarde bewoners?
Niet iedereen zit overigens te wachten op vers bloed, blijkt uit de gestileerde documentaire Een Nieuwe Morgen (53 min.) van Kim Brand. ‘Ach gut, dat oudje’, schmiert Ans Stockschen. ‘Dat oudje wil ook nog meedoen.’ Ans is sceptisch als haar wordt gevraagd of er echt contact zal ontstaan tussen de oorspronkelijke en de nieuwe bewoners. Ze heeft ook wel wat anders aan haar hoofd: haar doodzieke echtgenoot Wim. Ans wil het liefst met rust gelaten worden.
Judith Raupp, 105 jaar oud, ziet de komst van de jongeren wel zitten. Misschien kan zij surrogaat-oma worden voor hun kroost. Zo hoopt ze de eenzaamheid van haar laatste levensjaren een beetje te kunnen verdrijven. En de kwieke Arie Nagel, 91 jaar jong, zit na het overlijden van zijn vrouw ook wel verlegen om een praatje. Hij fleurt zichtbaar op bij (vrouwelijk) gezelschap en kan dan ook wel eens nét iets te lang blijven hangen.
Die omgang tussen nieuwe en oude bewoners gaat niet altijd vanzelf. In een training vraagt één van de jongeren aan een geriater of het normaal is dat de ouderen vooral over zichzelf praten. Niet veel later zit dezelfde jongen samen met Arie een ijsje te eten en vinden ze elkaar toch. ‘Fucking chill.’ Bij al die ontmoetingen voor de camera blijft het wel gissen naar de motieven van de nieuwe bewoners. Proberen ze gewoon goede buren te zijn of is het de verplichte tegenprestatie die hoort bij het betrekken van een woning in een ouderencomplex?
Een Nieuwe Morgen rapporteert zo over een actuele ontwikkeling die op diverse plekken in Nederland gaande is, zoals bijvoorbeeld hier is te lezen, en wordt opgefleurd door fraaie geluidscollages van Erik de Jong (alias Spinvis), die er ook een podcast aan wijdde. Hij geeft een geheel eigen draai aan interviewsegmenten van de nieuwe bewoners, waarmee hij spannende muzikale sequenties construeert. Die fungeren als weldadig voegmiddel voor deze overtuigende documentaire over samenleven in het hedendaagse Nederland.
4. Golden Dawn Girls (woensdag, 22.55 uur, op NPO2)
Volgens eigen zeggen zijn ze gewoon nationalistisch. Beslist geen neo-nazi’s. Ze zijn toch niet Duits? De Grieken hebben juist gevochten tegen Hitler!
Het is alsof ze de vragen van filmmaker Havard Bustnes niet (willen) begrijpen, de vrouwen van de extreem-rechtse partij Gouden Dageraad. Ze werpen elke vergelijking met het Derde Rijk ver van zich. Ze zijn sociaal-nationalist. Geen nationaal-socialist. Ook al heeft een van de partijprominenten toevallig een ‘Sieg Heil’-tatoeage laten zetten. Die vond hij gewoon mooi en heeft verder helemaal niets met Hitler te maken.
Waarom de vrouwen wilden meewerken aan de documentaire Golden Dawn Girls (92 min.)? Om te laten zien dat ze gewone, normale mensen zijn. Die hun kinderen de universele waarde van liefde leren én die hen, letterlijk, wapenen tegen invloeden van buitenaf, mensen met een ander ras of andere huidskleur bijvoorbeeld. Dat dan weer wel.
Via de vrouwen - waaronder Ourania, de dochter van partijleider Nikos Michaloliakos - probeert Bustnes door te dringen tot het zwarte hart van Gouden Dageraad, dat zichzelf beschouwt als ‘het verzet’ in een vuile oorlog tegen oprukkende buitenlanders. En als hun mannen achter slot en grendel (dreigen te) verdwijnen, treden zij zelf op de voorgrond, strevend naar een klinkende verkiezingsoverwinning.
Golden Dawn Girls had soms wat meer vaart kunnen gebruiken. Tegelijkertijd slaagt de film er glansrijk in om van binnenuit een even omstreden als relevante politieke beweging te portretteren, die doorgaans uit de buurt blijft van (kritische) media. Want inmiddels heeft zo’n beetje elk zichzelf respecterend Europees land zijn eigen Gouden Dageraad.
5. OnsBelang (donderdag, 20.25 uur, op NPO2)
In de aanloop naar gemeenteraadsverkiezingen weerklinkt steevast kritiek op de nationale media en politici, die lokale verkiezingen altijd weer laten overschaduwen door landelijke thema's. Dit jaar is het niet anders. Het blijft ook verduiveld lastig: hoe maak je plaatselijke onderwerpen toegankelijk én interessant voor mensen uit andere delen van het land? De driedelige documentaireserie OnsBelang (105 min.) van Simone Timmer en Sander ‘t Sas, die afgelopen donderdag is gestart op NPO2, waagt een serieuze poging en slaagt wonderwel.
Dat heeft alles te maken met de insteek en vorm die de filmmakers kiezen. Ze richten zich volledig op vertegenwoordigers van lokale partijen, mensen die met hun poten in de politieke modder staan, en leggen daarbij voortdurend de verbinding tussen hun persoonlijke leven en de politieke thema’s waarmee zij zich bezighouden. Zo maakt boer Wim van der Zanden van BALANS Boxtel, die voor zijn inwonende dementerende vader moet zorgen, zich bijvoorbeeld druk om het geld dat zijn gemeente besteedt aan mantelzorg. Je voelt zijn persoonlijke motivatie en betrokkenheid bij het onderwerp.
Kees Dijkstra, de no-nonsense conciërge van een middelbare school, is voor het eerst kandidaat voor de gemeenteraad en hoopt dat hij als vertegenwoordiger van de plaatselijke partij LEF! de raadsvergaderingen in Emmen wat minder saai en ambtelijk kan maken. Voor oudgediende Martin Stoelinga, het prototype man met snor, zou het wel eens de laatste keer kunnen zijn dat hij campagne gaat voeren. De lijsttrekker van Onafhankelijk Delft heeft kanker. Kunnen die verkiezingsposters over dat het met hen wel snor zit dan nog wel? Toch blijven Stoelinga en zijn mederaadslid Jolanda Gaal onvermoeibaar opkomen voor de belangen van hun achterban. ‘Ze noemen ons ook wel eens gekscherend de Tegenpartij’, zeggen ze in het platte Haags waarvan ook menig Van Kooten en de Bie-typetje zich bediende. ‘Want wij zijn vaak tegen.’
Ook landelijke thema’s sijpelen natuurlijk door naar de uithoeken van Nederland. In Naaldwijk bestaat bijvoorbeeld nog een lokale afdeling van de Lijst Pim Fortuyn en die maakt zich druk om asielzoekers. Statushouders, in vaktaal. Dat klinkt misschien rechts, maar is volgens Dave van der Meer, lijsttrekker van LPF Westland, gewoon realistisch. ‘Je mag ook best eens voor je eigen mensen kiezen.’ Trots ontvangt de bloemenhandelaar Forum Voor Democratie-kopstuk Theo Hiddema. Bij de LPR in Roermond hebben ze hun eigen landelijk bekende celebrity: voormalig VVD-wethouder Jos van Rey. Hoewel die werd veroordeeld vanwege corruptie. blijft fractievoorzitter Dré Peters, volgens eigen zeggen een echte straatvechter, echter vierkant achter hem staan. Intussen verzuren en verharden de verhoudingen in het Roermondse gemeentehuis zienderogen.
Via lokale situaties en onderwerpen maakt OnsBelang zo de balans op in Politiek Nederland, een land waar anno 2018 betrokkenheid, goede bedoelingen en idealen nog altijd voortdurend de strijd aangaan met cliëntelisme, bureaucratie en opportunisme. En hoewel de serie zich vooral richt op politici van oppositiepartijen, die soms een behoorlijk hoog beste-stuurlui-aan-wal gehalte hebben, blijven Timmer en 't Sas weg van ironie en effectbejag. Het chic ogende drieluik doet soms zelfs een beetje denken aan Schuldig, een documentaireserie die er eveneens in slaagde om belangrijke maatschappelijke thema's terug te brengen tot menselijke proporties.
6. De klassieker Gimme Shelter (vimeo)
Alsof de Duivel ermee speelt… Deze klassieke popdocu uit 1970 start met de welhaast demonische klassieker Jumpin’ Jack Flash, opgenomen tijdens een Rolling Stones-concert in New York. Na een absolute killerriff van Keith Richards fleemt Mick Jagger de wereldberoemde openingszinnen in de microfoon: ‘I was born in a cossfire hurricane and I howled at my ma in the driving rain.’
Met zichtbaar plezier kijken Jagger en de andere Stones de beelden terug in de montageruimte. Meteen daarna krijgen ze een radioverslag te horen van de tragische gebeurtenis waarmee de bijbehorende tournee en de weerslag daarvan, de documentaire Gimme Shelter (91 min.) van de gebroeders Albert en David Maysles en Charlotte Zwerin zal eindigen: Altamont.
Tijdens de Stones-show op dat festival, waar ook The Flying Burrito Brothers en Jefferson Airplane optraden, zou een man sterven. Hells Angels, die waren ingehuurd om de boel te beveiligen, staken de concertganger Meredith Hunter neer. Een tragische gebeurtenis die, samen met de moorden van de Manson Family, tegenwoordig wordt gezien als een kwaadaardige afrekening met de sixties.
Je voelt de gehele film aankomen dat het uit de hand gaat lopen op de Altamont Speedway. Voor een band die uitbundig flirtte met zijn Sympathy For the Devil, zou dat eigenlijk niet als een verrassing mogen komen. Toch is Mick Jagger, in een klassiek geworden scène van Gimme Shelter, duidelijk ontdaan als hij voor het eerst de beelden van Hunters gewelddadige dood te zien krijgt.
Als je wilt zien of horen wat een geweldige rock n’ roll-band The Rolling Stones (ooit) waren, luister dan naar de klassieke rocksong waaraan deze documentaire zijn naam ontleent of kijk naar de documentaire Crossfire Huricane, nog altijd te zien op Netflix, van Brett Morgen.
Tot besluit...
Dat was ‘m alweer, De DocUpdate van deze week, met genoeg kijkvoer om de komende week door te komen, zou ik zeggen.
Mocht je daarmee toch nog problemen krijgen, op Netflix zijn sinds enkele dagen de documentaire Supersonic over de Britpopband Oasis, het fabuleuze Nick Cave-vehikel 20.000 Days On Earth en LA92, een film over de rellen na het politiegeweld tegen Rodney King die ik hier al eens beschreef, te vinden.
Volgende week in De DocUpdate aandacht voor mensen met serieuze woedeproblemen, de voetangels en klemmen van de zogenaamde Turkije-deal en dat andere F-woord (nee, niet fuck!).
En als je nog eens stukje wilt teruglezen, check dan hier het alfabetische overzicht.
Gegroet,
PS
Had je al gezien dat Eric Clapton: Life In 12 Bars, een krachtige film over het veelbewogen leven van de Britse gitaargod, in zijn geheel op YouTube staat? Vast niet.